ظریف در پاسخ به پرسشی از سوی زکریا درخصوص دلایل اینکه یک سال پس از توافق برجام آمریکا ادعا دارد که ایران طبق توافق عمل کرده و دولت ایران ادعا دارد که آمریکا طبق توافق رفتار نکرده است، گفت: «واقعیت این است که آن توافق (معامله) شماری از عناصر را شامل می‌شد. اول آنکه توافقی بود درباره موضوع اتمی. فکر می‌کنم ما عاقلانه تصمیم گرفتیم که البته تاریخ این امر را بعدها خواهد گفت که وارد موضوعات دیگر نشویم، زیرا تاریخ ایران و آمریکا بسیار پیچیده است و اگر به این مقوله می‌پرداختیم این موضوع هرگز پایان نمی‌یافت. در نتیجه تصمیم گرفتیم فقط موضوع را به توافق اتمی محدود کنیم. این اشتباهی است که برخی افراد اینجا در آمریکا مرتکب آن می‌شوند. آنان گمان می‌کردند این توافق باید همه اختلافات بین ایران و آمریکا را حل می‌کرد.»
سهم آمریکا از اجرای برجام
به گفته وزیر خارجه ایران، توافق اتمی، معامله بسیار واضح و روشنی است با تقاضاهای مشخص از سوی هر طرف. او با اشاره به این موضوع که انجام تعهدات ایران بارها از سوی آژانس تایید شده و آمریکا هم در رابطه با این بحثی ندارد، افزود: «همه اعضای گروه 1+5 و آژانس بارها گفته‌اند که ایران به یکایک قسمت‌ها در توافق عمل کرده است. در سمت آمریکا اگر بخواهیم عادلانه سخن بگوییم آمریکا اجرای سهم خود در توافق را تا آنجا که مربوط به امضای مدارک توسط رئیس‌جمهوری و وزیر خارجه می‌شود انجام داده است ولی درباره سعی در اجرای این توافق کار زیادی صورت نگرفته است زیرا نیاز به تلاش‌های زیادی است که جهان بتواند رفتار خود را تغییر داده و با ایران معاملات (تجاری) داشته باشد.»
آمریکا مقصر است
در ادامه ظریف در اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا به نگرانی‌های بانک‌های اروپایی برای معامله با ایران پرداخت و گفت مقصر معامله نکردن بانک‌های اروپایی با ایران، آمریکاست. رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به میزان بالای جریمه بانک‌های اروپایی افزود: «برای مثال 9/ 8میلیارد دلار برای پریبا یا چند هزار میلیارد دلار برای اچ‌بی‌سی؛ در این مورد اچ‌بی‌سی به قدری نگران بود که از جک لو که در گذشته وزیر خزانه‌داری بود سوال کرد. این نوعی از ترس و وحشت است که این قبیل جریمه‌ها برای بانک‌های اروپایی ایجاد کرده است. در نتیجه آنها می‌خواهند بیایند و با ایران معاملات جدیدی را آغاز کنند و آنها همیشه این نهاد دارایی‌های خارجی موسوم به اوفک را دارند که البته ما نام این نهاد را بیش از هر آمریکایی دیگر شنیده‌ایم، اوفک به آن افراد می‌گوید اشکالی ندارد با ایران معامله داشته باشید ولی... و این ولی که آنها می‌گویند به‌قدری طولانی است که...»
او گفت آمریکا در یک جمله به بانک‌های اروپایی می‌گوید اشکالی ندارد با ایران معامله داشته باشید و در عوض در پنج صفحه اما و اگرهایی ذکر شده است و در نهایت این بانک‌ها می‌گویند ما مسیر امن‌تر را در پیش می‌گیریم و اصلا ایران را فراموش می‌کنیم و نتیجه همیشه همین بوده است. وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اینکه هیچ‌یک از بانک‌های اصلی اروپایی پس از گذشت هشت ماه از توافق هنوز هم نمی‌خواهند معامله‌ای با ایران داشته باشند، تاکید کرد: «ما بر این باوریم که این یک کاستی است. البته از سوی آمریکا هم این امر یک کاستی است، ولی اینها شرکت‌های خصوصی هستند که تصمیمات خصوصی می‌گیرند ولی حتی دولت آمریکا هم شش یا هفت ماه طول کشید که به ایرباس مجوز فروش 17 هواپیمای درخواست شده را بدهند ولی خوشبختانه به بوئینگ مجوز فروش 80 هواپیما از 88 هواپیمای درخواستی ایران داده شد.»
کاهش اطمینان به آمریکا
در ادامه فرید زکریا به بیان آثار توافق در ایران پرداخت و گفت به نظر می‌رسد که پس از توافق، شما(ظریف) و آقای روحانی از محبوبیت کمتری برخوردار شده‌اید. او به نارضایتی مردم از روند آهسته تغییرات در اقتصاد و وضعیت معیشت‌شان اشاره کرد و حتی از قول منتقدان موانع ایجاد شده توسط آمریکا را در این مسیر موثر دانست. اما ظریف در پاسخ گفت که به نظر او اکثریت مردم ایران از این توافق حمایت می‌کنند و این امر هم با نظرسنجی‌هایی که صورت گرفته، مشخص شده است. او ادامه داد: «ولی هر آنچه که باید توسط قانون‌گذاران آمریکایی مورد توجه قرار گیرد این است که اکثر ایرانیان امروز به آمریکا نسبت به زمان قبل از توافق اطمینان بیشتری ندارند. قبل از اینکه این توافق را داشته باشیم بسیاری از ایرانیان بر این باور بودند که این توافق می‌تواند اختلافات با آمریکا را حل کند و موثر خواهد بود ولی هم اکنون اکثریت ایرانیان مخالف این امر فکر می‌کنند و همین امر باید علامت بسیار قاطعی را ارسال کند.»رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به پرسش مجری در رابطه با نارضایتی مردم از دستاوردهای برجام نیز توضیح داد: «ما به آنان(مردم) گفتیم که موانع را برای معاملات تجاری با بقیه جهان هموار خواهیم کرد ولی نگفتیم که این توافق تحریم‌های اولیه‌ای را که آمریکا بر ما قرار داده است، منحل می‌کند. ما هرگز در انجام معاملات تجاری با شرکت‌های آمریکایی مشکلی نداشتیم.» ظریف با تاکید بر این موضوع که کنگره آمریکا شرکت‌های آمریکایی را از معامله با ایران منع کرده است، افزود: «ما می‌دانیم که این برای ما بسیار غیرممکن است که به کنگره برویم و بخواهیم قوانین خود را تغییر دهند. این حتی برای دولت آمریکا نیز غیرممکن است که به کنگره برود و تاییدیه برای معاملات دریافت کند. ما همچنان بر این باوریم که آمریکا نباید مانع تعامل ایران با بقیه جهان شود. ما می‌شنویم کنگره آمریکا یا شمار بسیاری دیگر از لابی‌هایی که در اینجا هستند وقتی به اروپا می‌روند به جای آنکه به شرکت‌ها برای معامله به ایران اطمینان دهند آنان را از این کار باز می‌دارند. این همان چیزی است که ایرانیان می‌بینند و به آنان این حق را می‌دهد اطمینان کم و کمتری به آمریکا داشته باشند و نه فقط نسبت به دولت آمریکا بی‌اعتماد باشند بلکه نسبت به داشتن هرگونه تعامل احتمالی با دولت آمریکا نیز اطمینان نداشته باشند.»
تحریم سیاست خوبی نیست
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، ظریف در پاسخ به سوالی درباره تعاملات بیشتر با آمریکا نیز گفت: «اگر این تجربه خوب باشد ما می‌توانیم مورد دیگری را تجربه کنیم. بی‌اعتمادی بسیاری وجود دارد و باید اعتماد را گام به گام ایجاد کنیم. امیدوارم تجربه‌ای که الان در حال به دست آوردنش هستیم به جای آنکه بی‌اعتمادی را بیشتر کند منجر به اعتماد شود و فکر می‌کنم بسیار مهم است که آمریکا بفهمد تحریم سیاست خوبی نیست. تحریم‌ها هرگز نتیجه‌ای را که آنها می‌خواستند به همراه نداشته است. فکر می‌کنم تحریم‌ها قانون‌گذاران آمریکایی را زندانی کرده‌اند. تحریم‌ها دارایی نیستند، بدهی هستند.»
خلیج‌فارس خط حیات ماست
در بخش دیگری از نشست اندیشکده شورای روابط خارجی آمریکا، فرید زکریا به تنش‌های اخیر میان دریانوردان ایران و آمریکا در خلیج‌فارس پرداخت که ظریف در پاسخ توضیح داد: «همه سربازان و دریانوردان ما فقط چندین مایل دورتر از ساحل ما قرار دارند ولی سربازان و دریانوردان شما هزاران مایل از سواحل شما دورند و آنها ناراحت می‌شوند وقتی که قایق‌های ما به آنان می‌گویند وارد آب‌های سرزمینی ما نشوید و شما وارد آب‌های ایران شده‌اید و نزدیک حاکمیت مرزی ما قرار دارید. ما روابط زیادی با آمریکا نداریم، حدود 40 سال است که با آمریکا مشکل داریم. در نظر داشته باشید که ناو جنگی یا جنگنده ما به آب‌های شما نزدیک شود. آنها درباره خلیج مکزیک صحبت نمی‌کنند این خلیج‌فارس است و در آنجا است که به آنها هشدار داده شده است. من با ارتش خودمان چک کردم و آنها گفتند هیچ قایق ایرانی به صد متری هیچ ناو آمریکایی نزدیک نشده است. مردم ناراحت می‌شوند چون فکر می‌کنند امور از کنترل خارج شده است.» رئیس دستگاه دیپلماسی در رابطه با قوانین ایران نیز گفت: «قوانین ما به این ترتیب است که از کمتر از یک مایل مانده به قایق آمریکایی یا قایق دیگری نزدیک نمی‌شویم. خلیج‌فارس خط حیات ماست. ما همه نفت خود را از طریق خلیج‌فارس می‌فروشیم.[در حالی که] برای آمریکا خلیج‌فارس یک مکان مهم مورد توجه است.»
تفکیک قوا
ظریف در پاسخ به سوالی درخصوص اتفاقاتی که برای ایرانیانی که به درخواست او و روحانی به کشور بازمی‌گردند اما از سوی نیروی انتظامی به‌عنوان افراد دو‌تابعیتی بازداشت می‌شوند، گفت رئیس‌جمهور در اتفاقاتی که برای برخی ایرانیان که به ایران آمده‌اند افتاده، نقشی ندارد. زکریا در این بخش از برنامه گفت این دیدگاه وجود دارد که ظریف و آقای روحانی کنترل کاملی بر دولت ندارند. وزیر امور خارجه در واکنش به این پرسش زکریا گفت: «می‌خواهم شما مسائل در ایران را همان گونه که در اینجا هست نگاه کنید؛ وقتی ما به یک کشور خارجی نگاه می‌کنیم آن را به‌عنوان یک مدل می‌نگریم. برای مثال چند ماه پیش دادگاهی در همین نیویورک، ایران را 11 میلیارد دلار به دلیل واقعه یازدهم سپتامبر جریمه کرد. پیش از اینکه این موضوع در کنگره مطرح و وتو شود ما موظف هستیم که به قربانیان یازدهم سپتامبر 11 میلیارد دلار پرداخت کنیم. در واقعه یازدهم سپتامبر حتی یک ایرانی هم دخالت نداشت، همه کسانی که در واقعه 11 سپتامبر دست داشتند از ما متنفر بودند ولی ما هنوز هم موظف به پرداخت 11 میلیارد دلار هستیم زیرا سیستم دادگاهی آمریکا ما را به این مبلغ جریمه کرده است. دیوان عالی آمریکا درست پس از توافق برجام تصمیم گرفت درخواست استیناف بانک مرکزی ایران درباره حکم قبلی که توسط دادگاهی در نیویورک صادر شده بود را رد کند و بیش از 8/ 1 میلیارد دلار از دارایی‌های بانک مرکزی را به دلیل موضوعات تروریستی مصادره کند. آیا شما می‌گویید که دادگاه‌ها در آمریکا می‌خواهند دولت این کشور را تضعیف کنند؟ در آخر شما می‌گویید دادگاه‌ها در آمریکا از دولت مستقل هستند. بگذارید با صدای بلند بگویم بخش اجرایی ایران هیچ کنترلی بر دستگاه قضایی ندارد. فهم این امر باید برای آمریکاییان آسان باشد و هست. آیا وزیر خارجه کری می‌تواند تصمیمات دستگاه قضایی را توجیه کند؟ این امر در دموکراسی در جایی که تفکیک قدرت وجود دارد، قابل قبول است.» از سوی دیگر ظریف در پاسخ به سوالی درباره بهای نفت گفت: «سعی ما بر این است که بهای نفت عادلانه قرار داده شود و به جای وضعیتی که فعلا وجود دارد ثبات بیشتری وجود داشته باشد.»
چشم‌انداز آتش‌بس در سوریه
وزیر امور خارجه در رابطه با آینده آتش‌بس اخیر در سوریه ضمن ابراز امیدواری برای نتیجه‌بخش بودن آن اما گفت که به نظر می‌رسد آتش‌بس باقی نخواهد ماند و دلایل مشخصی برای این مساله وجود دارد. به گفته ظریف از جمله دلایل این است که طرف‌های بسیاری در سوریه حضور دارند و همچنین دیدگاه درستی درباره آینده سوریه وجود ندارد زیرا همه تمرکزها بر یک شخص و بر بله یا خیر معطوف شده است.
ایران رویکرد حذفی ندارد
او همچنین درباره نقش عربستان سعودی در تحولات منطقهای تاکید کرد که این کشور باید بخشی از راه‌حل باشد. ظریف ادامه داد: «من فکر می‌کنم منطقه ما نمی‌تواند راه‌حلی بر مبنای حذف کردن داشته باشد و این درست مخالف فلسفه عربستان است که می‌خواهد ایران را از مسائل در منطقه حذف کند. من آن‌قدر هوشیارم که بدانم هیچ توافقی در منطقه ما نمی‌تواند بر مبنای حذف طرفی صورت گیرد. من فکر می‌کنم و امیدوارم عربستان شریک بسیار مهمی در این منطقه باشد.» وزیر امور خارجه در این بخش از سخنانش به چشم‌انداز بحران سوریه و نقش کشورهای منطقهای در حل و فصل آن پرداخت و تاکید کرد که این مردم سوریه هستند که باید درباره سوریه گفت‌وگو و توافق کنند. درواقع ایران، عربستان سعودی و دیگران می‌توانند این چشم‌انداز را درباره آینده سوریه ایجاد کنند. او ادامه داد: «من می‌توانم قاطعانه به شما بگویم که ایران و دوستانش می‌خواهند که جنگ در سوریه پایان یابد و امروز بهتر از فرداست.» ظریف در عین حال تاکید کرد که ایران به دولت سوریه در جنگ با تروریسم کمک می‌کند و آن را انکار نمی‌کند.
جنگ سرد تهران-ریاض
در بخشی از این برنامه زکریا خطاب به ظریف گفت که به نظر می‌آید ایران و عربستان سعودی در جنگ سرد قرار دارند، که رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ گفت: «متاسفانه همتای سعودی من ادعاهای تاریخی را مطرح می‌کند. شما نمی‌بینید هیچ مطلب تازه‌ای در مقاله‌اش عنوان شده باشد. هر آنچه من عنوان کرده‌ام درباره مسائل روز است، نه ادعاهایی که مربوط به پانزده، بیست، سی سال پیش بوده است. هر آنچه من گفته‌ام از سی، چهل سال پیش، پس از پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده است و غرب هم تصمیم گرفت چشمان خود را به روی آن ببندد و حالا مجبور شده است چشمان خود را به روی یک کابوس بسیار بسیار زننده بگشاید.»
او با اشاره به این موضوع که سعودی‌ها، طالبان و القاعده را تامین‌مالی کردند و اکنون هم داعش و النصره را تامین‌مالی می‌کنند، ادامه داد: «افراطی‌گری، یک حیوان، هیولا، فرانکشتاینی است که دستی را که به او غذا می‌دهد گاز می‌گیرد و زمانی که این موضوع را درک کنیم نیروهای اسد و افراطی‌ها یکدیگر را در میدان جنگ سوریه می‌کشند و وقتی که ابهامات برطرف شود، آن وقت است که ایران و عربستان سعودی می‌توانند دور یک میز بنشینند و درباره آینده گفت‌وگو کرده و کمک کنند این تصویر را برای طرف‌های نگران ایجاد کنند که آنان را به سوی مذاکره و توافق جلب کنند، زمانی که این حیله‌ها برطرف شود، آن وقت این امکان وجود دارد که دو طرف بتوانند همکاری‌های جدی انجام دهند.»
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین با بیان آنکه پول زیادی از سوی عربستان سعودی به تاسیسات داعش واریز شده است، افزود: «من نمی‌دانم آیا آنها امروز داعش را تامین مالی می‌کنند یا خیر ولی می‌دانم که پول و اسلحه به النصره داده می‌شود و النصره سربازگیری می‌کند.»ظریف با تاکید بر آنکه فرشته‌ها این چیزها را برای این گروه‌ها نمی‌آوردند، گفت: «سلاح‌های آنها، سلاح‌های مبارزات چریکی نیستند. آنها تانک دارند. موشک دارند. موشک‌های ضدهوایی دارند؛ موشک‌های ضدتانک دارند و من هیچ اتهامی نمی‌زنم فقط می‌گویم یک نفر برود شماره سریال‌های این سلاح‌ها را چک کند و بعد هم از دولت آمریکا سوال کند که موجودی خود را چک کند.»
در عین حال ظریف درباره وهابی‌ها و ارتباط آنان با اسلام تاکید کرد: «نباید وهابی را با اسلام مرتبط دانست. اینها یکی نیستند. وهابی‌ها اقلیت بسیار کمی هستند. بیشتر سعودی‌ها وهابی نیستند. شما به یک سعودی بگویید وهابی است از شما عصبانی می‌شود و می‌گوید محمدی هستم، نه وهابی. از دیدگاه ما وهابیت یک مدرسه تفکر، مدرسه سیاسی است. برای چهار دهه گذشته وهابی‌ها قادر بودند تحریک کنند. ادبیات و کتاب درباره تنفر منتشر کنند و مساجد مختلفی تاسیس کنند و این باید متوقف شود. فکر می‌کنم این به نفع عربستان و متحدانش است که این امر متوقف شود.»
تهدید اسرائیل علیه ایران
در بخش دیگری از این پرسش و پاسخ مجری آمریکایی از وزیرخارجه ایران در باره این موضوع پرسید که چرا ایران مکررااسرائیل را به‌عنوان شیطان مورد حمله قرار می‌دهد؟
ظریف در پاسخ به این سوال با اشاره به نقض حقوق فلسطینیان توسط اسرائیل افزود: «رنج و مرارت مردم فلسطین همچنان موضوع محوری در خاورمیانه است. مشکل، اشغال‌گری و نقض حقوق بنیادی مردم فلسطین است. مشکل گسترش است. مشکل تهاجم است. مشکل استفاده از زور است. ما الان در قرن بیست و یکم زندگی می‌کنیم. در قرن هجدهم و نوزدهم استفاده از زور قانون بازی بود. در قرن بیست و یکم به کارگیری و تهدید به زور غیرقانونی است.» او خطاب به مجری نیز گفت: «اگر شما به سخنان آقای نتانیاهو در مجمع عمومی گوش می‌کردید برعکس این امر را مشاهده می‌کردید. اسرائیل به‌طور روزانه تهدید به استفاده از زور ضد ایران می‌کند. او حتی در ترور کردن مردم ما با کشتن دانشمندان‌مان دست دارد. او می‌خواهد ضد تاسیسات اتمی ما حتی پس از توافق هم زور به کار ببرد. سعی کرد توافق را برهم بزند. با برهم زدن همه سنت‌ها در آمریکا بدون هیچ‌گونه دعوتی از رئیس‌جمهوری به کنگره آمد. آنها همه این کارها را کردند و شما یک نفر از مقام‌های ایرانی را بیابید که تهدید به استفاده زور ضد اسرائیل کرده باشد، هرگز چنین مقامی را نمی‌یابید. ما هرگز تهدید نکردیم که زور ضد کسی به‌کار ببریم ولی از خودمان دفاع می‌کنیم. اگر کسی بخواهد به ما حمله کند از خودمان دفاع می‌کنیم. همان‌طوری که این حق ماست ما این را به وضوح و در عموم می‌گوییم که ایران هرگز ضد هیچ نهادی در جهان زور به‌کار نمی‌برد.»
جهان عاری از سلاح اتمی
در ادامه ظریف در پاسخ به پرسشی در رابطه با اینکه در ایمیل هک شده کالین‌پاول اشاره شده که اسرائیل دویست کلاهک هسته‌ای را به سوی ایران هدف گرفته، تاکید کرد: «هیچ‌کس به اندازه اتحاد جماهیر شوروی سلاح اتمی نداشت. حتی آمریکا هم به آن اندازه نداشت ولی الان شوروی کجاست. ما باید در مسیر جهانی عاری از سلاح اتمی کار کنیم. سلاح اتمی امنیت نمی‌آورد و هیچ‌کس نباید داشته باشد از جمله پنج عضو دائم شورای امنیت.»
